Synagoge van Zwolle
Artikel

Monument bij de synagoge van Zwolle - Regio IJsselmond - 24 april - 1985

Monument onthuld in muur Zwolse Synagoge
Omgekomen Joodse burgers werden in Zwolle herdacht

Zo luidde de kop van een artikel in de REGIO IJSSELMOND van 24 april 1985 over de onthulling van het monument dat sindsdien voor de gevel van de synagoge staat. Dit monument herinnert eraan dat de synagoge niet alleen een gebouw voor religieuze en culturele activiteiten is, maar ook een teken ter nagedachtenis aan al die Zwolse joden die de vervolgingen van het Nazi-regime niet overleefden. Op donderdag 18 april 1985, Jom haSjoa, de gedenkdag voor de Holocaust, werd dit monument onthuld door de heer M. Ofer, gevolmachtigd minister van de staat Israël.

"Het Jodendom is een godsdienst en een levenswijze die zich karakteriseert door het begrip traditie en continuïteit. Het richt zich naar een ideale toekomst met het verleden als een immer aanwezige realiteit. Daarbij is het heden niet meer dan een schakel tussen die twee. Wij vergeten het verleden niet, onze geschiedenis is een basis waarop wij moeten staan als wij de toekomst verkennen. De geestesgesteldheid "ach, dat is 40 jaar geleden, daar moet je nu eindelijk maar eens een punt achter zetten" is ons vreemd. Wij herdenken, wij moeten herdenken om in staat te zijn naar een betere toekomst te werken."

Deze woorden sprak de heer D. Stibbe, voorzitter van de Nederlands Israëlietische Gemeente, tijdens de  herdenkingsdienst die die dag werd gehouden voor de ongeveer 700 joodse burgers van Zwolle die zijn omgekomen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Van de bloeiende Joodse gemeenschap in Zwolle bleek na de Bevrijding in 1945 slechts een handjevol mensen te hebben overleefd. Na de indrukwekkende dienst werd het monument met inscriptie in de muur van de Zwolse synagoge onthuld. Namens het gemeen-tebestuur werd door burgemeester Loopstra een krans gelegd.

De heer Stibbe legde in zijn toespraak de betekenis van de gedenksteen uit. Deze heeft drie aspecten. De eerste is dat zij meedeelt dat het joodse volk als een Phoenix uit haar as herrezen is in de concretisering van een eigen joodse staat, Israël. Als een moeder die bescherming biedt aan het joodse volk in de gehele wereld. Het tweede motief is een schreeuwende waarschuwing aan deze en aan de komende generaties. Dit monument wijst op het eeuwig durende gevaar van satanische machten, die alle volkeren, niet alleen het Duitse volk maar alle, kunnen beheersen. Het derde aspect is het element van nagedachtenis.

Behalve Stibbe hielden ook burgemeester Loopstra, De heer Ofer, ds. J.G.K. Littooij, voorzitter van de Stichting Voortbestaan Synagoge Zwolle, toespraken. De laatste benadrukte het belang van het blijvende behoud van de Zwolse Synagoge, die op dat moment een grote restauratie onderging. "Dit bijzondere gebouw moeten wij voor altijd behouden. Niet alleen blijvend als een huis van samenkomst voor de klein geworden Joodse Gemeente en als een gebouw met een deels ruimere culturele functie, maar ook blijvend behouden, en dat in de eerste plaats, als een  monument, een teken en een naam voor hen die wij vandaag in het bijzonder herdenken", aldus ds. Littooij.

De inscriptie van de gedenksteen, die reeds in 1949 in één van de wanden van de synagoge werd ingemetseld, maar nu op een voor de hele Zwolse Gemeenschap zichtbare plaats is aangebracht, luidt als volgt:

"Op sabbath der vertroosting, thans 50 jaar geleden, werd dit gebouw aan God gewijd: gedenken wij het heden. Op deze plek, eens kern van zevenhonderd zielen, herinneren we ons met smart, die om hun Jood-zijn vielen. Waar vinden zij thans troost, wie 't leven werd gelaten? In het wonder: Israël, een staat onder de staten."


Liturgie voor de dienst in de Zwolse synagoge op Jom Hasjoah 18 april 1985 voorafgaand aan de onthulling van het monument voor de Zwolse joden die omkwamen in de Tweede Wereldoorlog

Burgemeester mr. G. Loopstra legt een krans bij het zojuist onthulde monument voor de synagoge van Zwolle op 18 april 1985 (bron: Regio IJsselmond 24 april 1985).

Bericht uit De Peperbus van 24 april 1985 over de onthulling van het monument voor de Zwolse synagoge.