Voorwerpen in de synagoge
- 1899
- 2010
In de synagoge zijn allerlei gebruiksvoorwerpen te vinden waarvan de meeste een rol spelen in de eredienst. Op deze pagina vindt u een overzicht van de verschillende voorwerpen. Bij elk daarvan wordt een korte toelichting gegeven.
Gebedenboeken en Tora-boeken
 De synagogediensten verlopen volgens de orde die is vastgelegd in het gebedenboek, de Siddoer. In een synagoge bevindt zich altijd een aantal exemplaren van de Siddoer voor joodse bezoekers die er geen een bij zich hebben. Datzelfde geldt voor de Choemasj, de gedrukte versie van de Tora, waaruit kan worden meegelezen tijdens de Tora-lezingen in de eredienst. |
Gebedsmantels
  Tijdens het reciteren van de gebeden wordt de gebedsmantel, de talliet, gedragen. Aan de vier hoeken van de talliet bevinden zich de zogenaamde gedenkkwasten, de tsietsiet. Deze worden gedragen op grond van een voorschrift in de Tora (Numeri 15:37-41). De tsietsiet bestaan uit 8 draden met 5 knopen daarin. In het Hebreeuws heeft het woord "talliet" precies de getalswaarde 600. De getallen 600, 8 en 5 maken samen 613, wat precies het aantal ge- en verboden in de Tora is. Op deze manier herinnert de talliet de drager ervan voortdurend aan de voorschriften in de Tora. Gebedsmantels zijn in het algemeen wit van kleur met zwarte, blauwe en/of goudkleurige strepen. Hetzelfde patroon werd indertijd gekozen voor de Israëlische vlag. |
Voorhangsel
 Voor de heilige ark met de Torarollen hangt het voorhangsel, de parochet, het gordijn dat de ingang van de ark aan het zicht onttrekt. Het voorhangsel is een herinnering aan het voorhangsel in de tempel van Jeruzalem dat het heilige afscheidde van het heilige der heilige, de binnenste kamer waar oorspronkelijk de ark met de stenen tafels van de Tora stond. De parochet is meestal een rijk versierd gordijn met veel symbolische afbeeldingen die in onze streken vaak ontleend zijn aan de heraldiek: wapenschilden, kronen, leeuwen etc. De symbolen hebben echter een andere betekenis dan in de seculiere heraldiek. De kroon bijvoorbeeld is niet een aanhankelijkheidsbetuiging aan de plaatselijke vorst, maar een verwijzing naar Gods koningschap over de wereld. Op de parochet link herinneren de zuilen aan weerszijden eveneens aan de tempel in Jeruzalem, die als het paleis van God werd gezien. |
Getijdenbord
|
 Bord waarop de verschillende gebeden vermeld stonden. Van pesach (pasen) tot soekkot (loofhuttenfeest) wordt in de synagoge gebeden dat God het land Israël voorziet van dauw. Tijdens het loofhuttenfeest verandert dat gebed in een gebed om regen en tijdens pesach wordt het weer veranderd in het gebed om dauw. Op dit getijdenbord werden dan de bordjes verwisseld. Dit gebruik werd in de Zwolse synagoge gepraktiseerd tot en met het voorzitterschap van Leo Markus die er nauwkeurig op toezag (informatie: Mirjam Kan).
|
Toramantels
  Toramantels worden gebruikt om de Torarollen aan te kleden. Ze zijn meestal rijk versierd met symbolen zoals de kroon die staat voor Gods koningschap over de wereld. Totamantels zijn meestal kleurrijk, maar voor de grote feestdagen Rosj Hasjana (Joods Nieuwjaar) en Jom Kippoer (Grote Verzoendag) worden witte mantel gebruik. Wit is in het jodendom de kleur van de rouw. De witte mantels herinneren eraan dat door berouw te hebben over begane zonden de mens op Jom Kippoer vergeving krijgt van de Heilige, Hij zij geprezen. |
Chanoekiah
 De chanoekiah is een bijzondere menorah (kandelaar), niet met zeven armen, maar met acht armen op een rij en een negende arm die naar voren uitsteekt. De chanoekiah is een speciale kandelaar voor het Chanoeka feest, het feest waarop de herinwijding van de tempel in Jeruzalem wordt gevierd. Deze herinwijding vond plaats als resultaat van de Makkabese opstand in de 2e eeuw vCJ nadat de tempel jaren lang door de Syrische bezetters van het land Israël ontwijd was. De acht armen komen overeen met de acht dagen dat het feest duurt. Vanaf de eerste dag wordt er steeds één lamp meer aangestoken dan de dag daarvoor. Het licht in de negende lamp, ook wel sjammasj of "dienaar", genoemd, dienst om de andere lampen mee aan te steken. |
Loelavstandaard
|
 De loelav is een bundel met vier elementen: een palmtak, een mirtetak, een wilgetak en een etrog. De etrog is een citrusvrucht. De loelav speelt in het ritueel van Soekkot (Loofhuttenfeest) rol waarbij er uitbundig mee wordt gezwaaid. Over de loelav wordt het volgende verhaal verteld:
"De etrog heeft smaak en reuk; zo zijn er in het joodse volk mensen met tora-kennis en goede daden. De palmtak heeft smaak maar geen geur; zo zijn er met tora-kennis maar die het geleerde niet in praktijk brengen. De mirte heeft geur maar geen smaak; zo zijn er met goede daden, maar zonder kennis van de tora. De wilgetak heeft smaak noch geur; zo zijn er die geen tora-kennis en geen goede daden hebben. De Eeuwige zegt: ‘neemt hen allen samen tot één bundel, vormt een éénheid; de één zal voor de ander verzoening voor Mij doen'."
|
